Musa (Yahudi Mitolojisi)
Musa, Yahudi Mitolojisinde İsrail halkını Mısır’da firavunun zulmünden kurtaran peygamber, lider ve kanun koyucunun adıdır. Musa Levi kabilesinden Amram’ın (İmran) oğlu, Meryem ile Harun’un kardeşidir.
Musa’nın Hayatı
Mısır’da doğan ve kendisine Tevrat indirilen Musa, Kızıldeniz’i
asasını kullanarak ikiye ayırarak İsrailoğullarını Mısır’dan çıkararak Filistin’e getirmiş, 120 yıl yaşadıktan sonra Nebo’da ölmüştür. Musa, Yahudiler dışında Müslümanlar, Hıristiyanlar ve Bahailerce de peygamber kabul edilmektedir. Musa’nın hayatı ile ilgili özellikle Tevrat’ın Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye bölümleri detaylı bilgi verilmektedir.
Musa’nın Doğumu
Eski Ahit’in Çıkış ve Tekvin bölümlerine göre İsrailoğulları Nil Deltası’nın doğusunda firavun Tutankhamon’a kölelik etmekte ve en ağır işlerde çalışmaktaydı. Firavun, İsrailoğullarının Kenan ülkesine göç etme isteğine karşı çıkmıştır. Dahası rüyasında o yıl doğan bir erkek çocuğun kendisini tahttan indireceğini görünce, İsrailoğullarına yeni doğmuş ve yıl boyunca doğacak çocukların öldürülmesi emrini vermiştir. Bu emir üzerine pek çok kadın çocuğunu Nil nehrine atarken, Jokhebed 3 ay bakabildiği bebeğini bir sandığın içinde Nil nehrine bırakmıştır. Firavun’un kızı Thermuthis ile hizmetkârları bebeği bulmuş (Kuran’a göre karısı) evlat edinmişlerdir. Musa’nın ablası Meryem sandığı takip ettiğinden saraya gittiğini görmüş, bebeğin İbrani olduğu ortaya çıkınca firavun başta çocuğu sarayında istemez ise sonradan kabullenmiş bebeğe Musa adı verilip bir sütannesi aranırken Meryem çocuğu sütannesi bulma bahanesiyle gerçek annesine geri götürmüştür.
Musa, genç yaşta cinayet işleyip kaçtığı çölde çobanlarla birlikte yaşarken Yetro’nun kızı Zipporah ile evlenmiş ve Gerşom adlı oğlu dünyaya gelmiştir (Çıkış 2:11–22). Bir gün Sina yarımadasında koyun güden Musa tanrı Yahveh’in sesini duymuş, peygamber olduğunu öğrenirken kendisine halkını Mısır esaretinden kurtarıp Kenan ülkesine götürme görevi verilmiştir (Çıkış 3:2). Musa bunun üzerine kardeşi Harun ile birlikte firavunun karşısına çıkarak halkını özgür bırakmasını istemiştir. Firavun başlangıçta izin vermemişse de Yahveh’in Mısır üzerine gönderdiği felaketler fikrini değiştirmesine sebep olmuştur. Bununla birlikte İsrailoğulları Mısır’ı terk edince öfkelenip ordusu peşlerine takmış, Musa kendisine Yahveh tarafından verilen asa ile Kızıldeniz’i ikiye ortadan ayırıp halkını geçirmeyi başarırken firavunun askerleri boğulmuştur (Çıkış 14:21).
Vaadedilmiş Topraklar
Musa halkıyla birlikte Kenan ülkesine doğru çöllerde kırk yıl süren bir yolculuğa çıkmıştır. Musa insanlarını bıldırcın ve kudret helvasıyla beslemekle kalmamış asasıyla vurduğu bir kayadan su çıkarmayı da başarmıştır. Sina dağına çıkıp burada 3 ay dolaşan Musa Yahveh’ten 10 Emir alarak aşağı inmiştir. Bu sırada kardeşi Harun’un halkın tapınması için yaptığı altın dana heykelini görünce öfkesinden tabletleri ve heykeli kırmıştır (Çıkış 20:1–17). Bir süre sonra Musa Pisgah dağında halkını Vadedilmiş topraklara ulaştıramadan ölmüş, kavminin liderliği Yeşua’ya geçmiştir.
MUSA’NIN ASASI
Yahudi Mitolojisinde Musa’nın kayınbabası Yetro, Firavun’un sarayında bulduğu Yusuf’un asasını alıp bahçesine gömmüştür. Bahçede toprağa kök salan asayı kimse sökmeyi becerememiştir. Firavun’un sarayından kaçıp Yetro’ya sığınan Musa, asanın Tanrı’nın Âdem’e verdiği asa olduğunu anlayınca kolaylıkla yerinden sökmüş, böylece ilk mucizesini gerçekleştirmiştir. Musa’nın asasını kök saldığı topraktan sökerek peygamber olduğunu ispatlaması ile Kelt Mitolojisinde Kral Arthur’un kılıcı excaliburu saplandığı kayadan çıkararak kral olduğunu ispatlaması temaları arasındaki benzerlik dikkat çekicidir.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016